Bàn chân bẹt ở trẻ em là tình trạng y khoa phổ biến nhưng lại hay bị bỏ qua do nhiều phụ huynh chủ quan và cho rằng đó là sự phát triển bình thường. Ở bài viết này, Shondo cho bạn biết nguyên nhân cũng như dấu hiệu và cách điều trị dứt điểm căn bệnh này.
1. Hiện tượng bàn chân bẹt ở trẻ em là gì?
Đây là tình trạng vòm bàn chân (phần lõm ở lòng bàn chân) bị phẳng hoặc có độ cong ít hơn. Bàn chân bình thường có vòm cong rõ rệt, khi đứng phần giữa lòng bàn chân không chạm đất, chỉ có gót, ngón chân và cạnh ngoài tiếp xúc với mặt đất.
Trong khi đó, bàn chân bẹt lại có phần giữa chạm đất, làm mất đi đường cong tự nhiên của bàn chân. Khi quan sát từ phía sau, gót chân của người có bàn chân bình thường sẽ nằm trên một đường thẳng với cẳng chân.
Ngược lại, ở người có bàn chân bẹt, gót chân có xu hướng nghiêng ra ngoài tạo thành góc với cẳng chân. Sự khác biệt này dễ dàng nhận thấy khi trẻ đứng hoặc đi chân trần.
2. Nhận biết bàn chân bẹt ở trẻ em qua những dấu hiệu nào?
Việc phát hiện sớm đóng vai trò quan trọng trong việc điều trị và ngăn ngừa các biến chứng. Cha mẹ cần chú ý quan sát những dấu hiệu sau đây để sớm phát hiện và đưa trẻ đi khám kịp thời. Dưới đây là một số dấu hiệu phổ biến:
2.1 Quan sát cấu trúc bàn chân khi trẻ đứng
Bạn hãy quan sát, nếu toàn bộ hoặc phần lớn lòng bàn chân chạm đất, không có khoảng trống ở giữa, đó là dấu hiệu rõ ràng. Ngoài ra, hãy quan sát từ phía sau, nếu gót chân của trẻ bị lệch ra ngoài thì đó cũng là dấu hiệu đáng lưu ý. Cổ chân của trẻ cũng có thể bị xoay trong, khiến cho mắt cá chân trong nổi rõ hơn.
2.2 Dấu hiệu qua dáng đi, cách chạy của trẻ
Trẻ em bị bàn chân bẹt thường đi rất vụng về, thiếu linh hoạt. Trẻ có thể đi với hai bàn chân xoay ra ngoài hoặc xoay vào trong. Khi chạy, trẻ dễ bị vấp ngã và bước chạy không vững, không đều.
Bên cạnh đó, bạn để ý xem trẻ có than phiền về việc đau chân hay mỏi chân sau khi vận động hay không. Bởi bàn chân bẹt khiến cho các cơ và khớp phải làm việc nhiều hơn, dẫn đến tình trạng đau nhức.
2.3 Dấu hiệu qua vết mòn trên giày dép
Dấu hiệu gián tiếp nhưng dễ thấy nhất là quan sát các vết mòn ở phần đế giày. Nếu chúng bị mòn nhiều ở phía trong thì rất có thể là do bàn chân bẹt gây ra. Khi vòm bàn chân không đủ cong, áp lực sẽ tập trung nhiều hơn vào phía trong bàn chân khi di chuyển làm cho đế bị mòn không đều.
Chúng ta hãy lần lượt so sánh vết mòn với các bạn cùng lứa tuổi, xem có sự khác biệt hay không. Nếu giày mòn nhanh hơn và mòn không đều, hãy đưa trẻ đi khám để kiểm tra.
3. Phân loại bàn chân bẹt ở trẻ em
Đây không phải là tình trạng đồng nhất mà có nhiều dạng khác nhau, tùy thuộc vào nguyên nhân và mức độ nghiêm trọng. Điển hình như:
- Bàn chân bẹt sinh lý: Đây là loại phổ biến nhất thường xuất hiện ở trẻ dưới 3 tuổi. Tình trạng này thường do hệ thống dây chằng lỏng lẻo, chưa đủ sức để nâng đỡ vòm bàn chân. Tuy nhiên, chúng sẽ không gây đau và tự cải thiện khi trẻ lớn lên.
- Bàn chân bẹt bệnh lý: Nguyên nhân là do hội chứng Down, bại não hay chấn thương bàn chân,… Loại này có thể ảnh hưởng đến khả năng vận động của trẻ và cần được điều trị sớm để ngăn ngừa các biến chứng.
- Bàn chân bẹt cứng: Đây là tình trạng vòm bàn chân bị sụp hoàn toàn, không thể phục hồi dù ở tư thế đứng hay ngồi. Loại này thường do dính khớp cổ chân, dính các xương cổ chân, hoặc do bất thường về cấu trúc xương.
- Bàn chân bẹt mềm: Là tình trạng vòm bàn chân bị sụp khi đứng nhưng sẽ trở lại bình thường khi ngồi hoặc nhón gót. Loại này thường do yếu cơ, lỏng lẻo dây chằng, hoặc do thói quen đi đứng không đúng cách.
4. Đâu là nguyên nhân gây ra tình trạng bàn chân bẹt
Có rất nhiều nguyên nhân dẫn đến tình trạng bàn chân bẹt ở trẻ em, từ yếu tố di truyền, bẩm sinh đến những thói quen sinh hoạt hằng ngày không tốt.
- Yếu tố di truyền và bẩm sinh: Một số trẻ sinh ra đã có cấu trúc xương bàn chân bất thường. Bên cạnh đó sự di truyền đóng vai trò quan trọng, nếu cha mẹ hoặc người thân trong gia đình bị bàn chân bẹt thì trẻ có nguy cơ cao mắc phải tình trạng tương tự.
- Các bệnh lý ảnh hưởng đến cơ, xương và dây chằng: Có thể bạn chưa biết bại não, loạn dưỡng cơ, viêm khớp dạng thấp,… là những ví dụ điển hình. Những bệnh lý này làm suy yếu cơ bắp, dây chằng, ảnh hưởng đến cấu trúc xương dẫn đến việc vòm bàn chân không hình thành đúng cách và bị sụp xuống.
- Thừa cân, béo phì: Trọng lượng cơ thể quá lớn sẽ tạo áp lực lên bàn chân, đặc biệt là vòm bàn chân, khiến cho vòm bàn chân bị sụp xuống, dẫn đến bàn chân bẹt.
- Thói quen sinh hoạt không tốt: Những thói quen như đi chân đất trên nền cứng trong thời gian dài, mang giày dép không phù hợp, đi đứng sai tư thế… đều có thể góp phần gây ra bàn chân bẹt ở trẻ em.
>>>Xem thêm: Bàn chân bẹt nên đi giày gì? Hướng dẫn lựa chọn giày phù hợp.
5. Bệnh bàn chân bẹt ở trẻ em có thực sự nguy hiểm?
Chúng ta không thể không phủ nhận bàn chân bẹt ở trẻ em có nguy hiểm hay không. Bởi mức độ nghiêm trọng phục thuộc vào nhiều yếu tố và thời gian phát hiện bệnh. Cụ thể:
- Ảnh hưởng đến khả năng vận động: Bàn chân bẹt làm giảm khả năng chịu lực và thăng bằng, khiến cho trẻ gặp khó khăn trong việc đi lại, chạy nhảy. Trẻ sẽ dễ bị vấp ngã, bước đi không vững, dáng đi bất thường.
- Gây đau nhức: Tình trạng này kéo dài làm ảnh hưởng đến giấc ngủ, học tập và tâm lý của trẻ. Bàn chân bẹt còn gây ra các vấn đề khác như gai gót chân, viêm khớp, càng làm tăng thêm cảm giác đau đớn, khó chịu.
- Biến dạng xương khớp: Nếu không được điều trị, bàn chân bẹt dẫn đến biến dạng xương khớp ở bàn chân, cổ chân, đầu gối, hông và cột sống. Các biến dạng thường gặp bao gồm: vẹo cột sống, đầu gối chữ X, chân vòng kiềng…
6. Thời điểm nào cần đưa trẻ đi khám bàn chân bẹt?
Phụ huynh nên đưa trẻ đi khám ít nhất mỗi năm một lần cho trẻ từ 2 đến 6 tuổi. Đặc biệt khi trẻ bắt đầu biết đi và chơi đùa, cha mẹ cần chú ý hơn đến dáng đi để phát hiện những bất thường nếu có.
Nếu thấy trẻ gặp khó khăn khi đứng hoặc đi bộ như không thể giữ thăng bằng, đó cũng là lúc cần đưa trẻ đi kiểm tra. Nhận thức đúng lúc sẽ giúp ngăn chặn các biến chứng nghiêm trọng về sau.
7. Cách điều trị bàn chân bẹt ở trẻ em hiện nay là gì?
Có nhiều phương pháp điều trị khác nhau mà phụ huynh có thể tham khảo, tùy thuộc vào mức độ nghiêm trọng của bệnh và nguyên nhân gây ra.
7.1 Phẫu thuật bàn chân
Trong trường hợp nặng, trẻ có thể cần phải phẫu thuật để điều chỉnh hình dạng bàn chân. Tuy nhiên, đây là phương pháp cuối cùng và chỉ được xem xét khi các biện pháp khác không mang lại hiệu quả.
Quá trình phục hồi sau phẫu thuật có thể kéo dài và yêu cầu trẻ phải tuân thủ chế độ chăm sóc đặc biệt. Việc thực hiện phẫu thuật cần được cân nhắc kỹ lưỡng, bởi vì nó có thể ảnh hưởng đến sự phát triển lâu dài của trẻ.
7.2 Dùng đế chỉnh hình bàn chân
Sử dụng đế chỉnh hình là phương pháp phổ biến và an toàn để hỗ trợ điều trị bàn chân bẹt. Đế chỉnh hình giúp cải thiện sự phân bố trọng lượng cơ thể lên bàn chân, hỗ trợ vòm chân và làm giảm áp lực lên các bộ phận khác.
Bạn đừng lo lắng, các chuyên gia sẽ thiết kế đế chỉnh hình theo kích thước và hình dạng riêng của bàn chân trẻ, giúp điều chỉnh và nâng cao sự thoải mái. Lưu ý là phụ huynh không nên tự tiện mua sản phẩm bên ngoài thị trường do mỗi bé sẽ có kích thước khác nhau.
7.3 Tập vật lý trị liệu
Đây là phương pháp hữu ích để cải thiện chức năng và tăng cường sức mạnh cho cơ. Các bài tập đơn giản như tập đứng trên một chân, đi bộ trên nền mềm hoặc kéo giãn các cơ ở bàn chân có thể giúp cải thiện rõ rệt tình trạng bàn chân bẹt ở trẻ em.
Ngoài ra, việc kết hợp với các hoạt động thể chất như nhảy múa chơi thể thao cũng mang lại lợi ích lớn. Bằng cách này, trẻ không chỉ tự làm giảm triệu chứng mà còn tăng cường sức khỏe tổng thể.
8. Phụ huynh cần lưu ý gì khi trẻ mắc bàn chân bẹt
Khi phát hiện phụ huynh nên lưu ý một số điểm quan trọng để đảm bảo quá trình điều trị diễn ra thuận lợi và hiệu quả.
- Theo dõi tình trạng của trẻ: Thường xuyên kiểm tra giày dép của trẻ để đảm bảo chúng vừa vặn và hỗ trợ tốt cho bàn chân. Giày dép không đúng kích thước có thể làm trầm trọng thêm tình trạng này.
- Khuyến khích trẻ tham gia hoạt động thể chất: Gợi ý trẻ tham gia các trò chơi ngoài trời để trẻ có thể phát triển sức mạnh cơ bắp và sự linh hoạt cho bàn chân. Những hoạt động như vậy sẽ tạo điều kiện cho trẻ phát triển một cơ thể khỏe mạnh và ngăn ngừa các vấn đề khác liên quan đến sức khỏe.
- Tư vấn với bác sĩ chuyên gia: Họ chắc chắn mang đến nhiều thông tin cụ thể và hướng dẫn cách điều trị phù hợp nhất cho con bạn, đảm bảo rằng trẻ nhận được sự chăm sóc tốt nhất có thể.
9. Điều trị bàn chân bẹt cho trẻ em ở đâu tốt nhất?
Chọn nơi điều trị phù hợp là rất quan trọng. Cha mẹ nên tìm đến những địa chỉ uy tín, có đội ngũ bác sĩ chuyên môn cao để đảm bảo rằng trẻ được chăm sóc tốt nhất.
- Trung tâm y tế chuyên khoa: Nơi đây thường có đội ngũ bác sĩ giàu kinh nghiệm và trang thiết bị hiện đại, giúp chẩn đoán và điều trị bệnh lý hiệu quả. Tại đây, trẻ có thể nhận được sự chăm sóc toàn diện và chương trình điều trị phù hợp nhất với tình trạng sức khỏe của mình.
- Bệnh viện nhi đồng: Tại đây, các bác sĩ chuyên khoa sẽ có nhiều kinh nghiệm trong lĩnh vực chăm sóc và điều trị cho trẻ em. Cha mẹ nên trao đổi với bác sĩ để nhận được những chỉ định về phương pháp điều trị thích hợp nhất cho tình trạng sức khỏe của trẻ.
- Phòng khám tư nhân: Nhiều phòng khám hiện nay được trang bị đầy đủ thiết bị y tế và có đội ngũ bác sĩ chuyên môn tốt, giúp cha mẹ tiết kiệm thời gian chờ đợi. Tuy nhiên trước khi lựa chọn phòng khám, phụ huynh nên tìm hiểu về các đánh giá từ các bệnh nhân trước đó để đảm bảo chất lượng dịch vụ và không bị lừa đảo nhé.
10. Lời kết
Bàn chân bẹt ở trẻ em nếu không được phát hiện và điều trị kịp thời, nó sẽ dẫn đến nhiều vấn đề sức khỏe nghiêm trọng. Là cha mẹ, chúng ta phải biết dấu hiệu nhận biết, nguyên nhân và phương pháp điều trị cần thiết để bảo vệ và chăm sóc tốt cho sức khỏe của trẻ.
